OPEN BRIEF  nl – en – fr - ...

Tegenover tijgers die uitsluitend zweren bij de voordelen van agressiviteit en ook tegenover sceptici die zich in hun schulp terugtrekken, wordt de ruimte voor vredestichters alsmaar kleiner.

Als waarnemers van maatschappelijke gebeurtenissen zien we alleszins een onevenwicht. Op zich is dat geen vernieuwende vaststelling maar we zijn er ons wel steeds meer van bewust. Deze onevenwichtigheden hebben niet enkel te maken met een of andere crisis, hetzij economisch, sociaal, financieel, ecologisch, energetisch, klimatologisch, ... Ze hebben net zo goed te maken met ons vermogen om de samenleving vorm te geven. Alsof we tegen bepaalde grenzen van onze modellen aanlopen. Talrijke studies tonen ontevredenheid, angst en een verlies aan vertrouwen aan in de politiek, in ‘de’ wetenschap, de media, de politie... Vertrouwen is evenwel noodzakelijk voor een samenleving. De omgevingen waar we efficiënt en creatief evoluties kunnen herdenken, die voor iedereen kunnen werken, zijn steeds lastiger te vinden.

In deze context waarin ‘kampen’ soms steeds heftiger met elkaar botsen, kan het logisch lijken te denken dat er voor bepaalde onderwerpen, of met bepaalde mensen, geen plaats is voor dialoog. Omdat we ervan uit gaan dat het belang van deze onderwerpen geen enkel compromis toelaat, of omdat wie anders denkt en tot wie wij ons richten niet te vertrouwen zouden zijn.

Democratische modellen, min of meer

In onze leefomgeving hebben we een politiek systeem geërfd dat het resultaat is van een complexe historiek. Maar vandaag - gevoed door een groeiende ontevredenheid - pleiten sommigen voor een meer geconcentreerde macht in de handen van één enkele providentiële leider ; anderen willen meer worden betrokken bij het besluitvormingsproces. Op het vlak van burgerparticipatie zijn er reeds een aantal lokale experimenten (referenda en volksraadplegingen, participatieve begrotingen, ...). Toch is er nog steeds geen overtuigend en verenigend nieuw model dat als een breed gedeelde referentie zou kunnen dienen.

Bemiddeling in het centrum van de democratische instellingen

Het wordt tijd om ons af te vragen hoe we elkaar kunnen begrijpen en hoe we een betere, meer constructieve rol kunnen geven aan soms radicale opposities. Hoe kunnen we ervoor zorgen dat iedereen, met zijn eigen meningen en gevoelens, een ruimte vindt waarin hij zich erkend en herkend voelt, gehoord en gerespecteerd, precies op dezelfde manier als alle anderen, in een democratischer en duurzamer samenleving. Het gaat dus niet enkel om de confrontatie, maar ook om het samen betrokken raken.

De moedige keuze voor bemiddeling en deze meteen, naast de bestaande vertegenwoordigingen van verschillende visies en complementaire competenties, in het hart van onze instellingen te willen integreren, is een echte kracht en meerwaarde om het neutraal, onafhankelijk en professioneel actief luisteren te verbeteren. Door de dialoog zowel te stimuleren als te structureren zouden deze instellingen creatiever en beter worden.

Bij bemiddeling worden mensen uitgenodigd om naar elkaar te luisteren, om hun standpunten afstandelijker te bekijken en om voorstellen te formuleren waarin de behoeften en aspiraties van anderen en van henzelf zijn verwerkt. De rol van de bemiddelaars, die dit proces dankzij een gedegen opleiding op een professionele wijze garanderen, bestaat er enerzijds in om een gestructureerde werkmethode voor te stellen en anderzijds om de communicatie tussen de personen te beheren om hen te helpen oplossingen op maat uit te werken. Dit proces wordt gefaciliteerd door het actief luisteren en de nederige en neutrale houding van de bemiddelaars die hun inspanningen richten op het begrijpen van de behoeften van elke persoon en op het herformuleren van deze behoeften op een manier die voor iedereen verstaanbaar is. Het is een "ethisch communicatieproces dat gebaseerd is op de verantwoordelijkheid en de autonomie van de deelnemers"*.

De cultuur van bemiddeling als wegbereider

Wanneer we worden geconfronteerd met meningsverschillen beperken we ons vaak tot het op een brutale manier (her)formuleren ons standpunt, zonder het standpunt van de ander echt proberen te begrijpen, zeker indien het erg afwijkend is van het onze.

Waarom niet experimenteren met een rol van bemiddelaar, bijvoorbeeld wanneer we vrienden, familie of buren ontmoeten? Vergeet even je eigen positie en bevorder de dialoog door actief en welwillend te luisteren. Dit bemiddelingsproces maakt het vaak mogelijk om één of meerdere nieuwe onderwerpen aan de oppervlakte te brengen, elk onderwerp met de standpunten van alle partijen.

Als iemand, in welke rol dan ook, bereid is om een dergelijke inspanning te doen om deze cultuur van bemiddeling te propageren in zijn/haar omgeving, dan kunnen we in ons dagelijks leven daadwerkelijk vooruitgang boeken.

De uitdaging bestaat erin onze democratieën te vermenselijken door iedereen de mogelijkheid te bieden om er haar/zijn plaats in te vinden.

Handtekeningen : Michèle Guillaume-Hofnung, Daniel Courbe, Theo De Beir, Stéphanie Demoulin, Goéric Timmermans, ...

Om de brief mede te ondertekenen klik hier

*Michèle Guillaume-Hofnung - definitie uitgewerkt in 2011 voor de Conferentie van internationale ngo's van de Raad van Europa.